متن مقالهانقلاب ۲۰۱۱ مصر (انقلاب ۲۵ ژانویه) مجموعه‌ای از راهپیمایی‌ها، اعتراضات و نافرمانی‌های مدنی است که از ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ (۵ بهمن ۱۳۸۹)در کشور مصر آغاز شد و به استعفای حسنی مبارک در ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ و ایجاد حکومتی نظامی در کشور منجر شد. مخالفان اهداف این اعتراضات را با الهام از موفقیت انقلاب تونس انقلاب علیه شکنجه، فقر، فساد و بیکاری۱۰ سرنگونی حسنی مبارک و لغو قانون شرایط اضطراری، افزایش حداقل دستمزدها، پایان دادن به خشونت‌ها و مهمتر از همه خواسته اخیر خود را روی کار آمدن دولتی مردمی اعلام کردند.۱۱
حسنی مبارک پس از استعفا اختیارات خود را به شورای عالی نیروهای مسلح متشکل از فرماندهان ارشد ارتش به ریاست ارتشبد محمدحسین طنطاوی سپرد. ارتش مصر در طول انقلاب از حمایت حکومت مبارک خودداری کرده بود. احمد شفیق نخست‌وزیر مصر بر اثر فشار معترضین در ۳ مارس مجبور به استعفا شد و شورای عالی نظامی عصام شرف را به ریاست دولت برگزید. عصام شرف هم در نوامبر همین سال استعفا داده و کمال جنزوری به جای او به این مقام رسید.
با وجود سرنگونی حکومت حسنی مبارک برخی از معترضین همچنان به اعتراضات خود ادامه می‌دهند. در ماه مارس قانون اساسی جدیدی در این کشور با همه‌پرسی عمومی رسمیت یافت. انتخابات پارلمانی هم در ۲۸ نوامبر بر‌گزار شد. همچنین دادگاه حسنی مبارک و دو پسرش، به همراه تعدادی از مقامات حکومت وی بر‌گزار شده‌است.
گاهشمار وقایع
کشور مصر
صحنه‌ای از تحصن مردم مصر در میدان التحریر
کاریکاتوری از بهار عربی
محمد البرادعی، پیش از ورود بعنوان یکی از چهره‌های شاخص در امور سیاسی مصر، درباره احتمال رخداد وقایعی مشابه با تونس، در مصر هشدار داد.۱۲
اولین جرقهٔ بیداری اسلامی درحقیقت در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۱ م. (۲۵ دی ۱۳۸۹ خ.) با تظاهرات شهروندان مصری در مقابل سفارت تونس که برای حمایت از انقلاب تونس بود آغاز شد. بسیاری از تحلیلگران تظاهرات فوق را اولین جرقهٔ انقلاب مصر قلمداد می‌کنند.۱۳ دو روز پس از این تظاهرات یک جوان مصری با نام عبده عبدالمنعم حماده جعفر خلیفه در اعتراض به بسته شدن رستوران خود و عدم توجه مسئولان به شکوائیه‌اش، در مقابل ساختمان مجلس شعب (مردم) این کشور دست به خودسوزی زد. این جوان مصری قبل از خودسوزی در مقابل مجلس شعارهایی نظیر «ای نیروهای امنیتی این کشور حق من درون مصر ضایع و پایمال شده‌است» سر داد.۱۴ با شعله‌ور شدن خشم مردم علیه نظام مصر کشورهای مختلف مواضع متفاوتی در مقابل این انقلاب گرفتند.
سرانجام در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ پس از فشار معترضان با حضور در تظاهرات‌های میلیونی در مصر، حسنی مبارک مجبور شد با اعلام حکومت نظامی در شهرهای قاهره، اسکندریه و سوئز به مقابله با تظاهرات‌ها برود.۱۵ در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ و در اوج دوره‌ای از آشوب، تعداد ۱۸ شی از اشیاء عتیقه از موزه مصر ربوده شدند.۱۶
حسنی مبارک با دستور مستقیم خود به تمامی نیروهای امنیتی کشور دستور شلیک گلوله به طرف تظاهرکنندگان را صادر نمود و نیروی هوایی را به حالت آماده باش درآورد. در همین روز دیوار صوتی در میدان تحریر قاهره توسط جنگنده‌های ارتش مصر شکسته شد.۱۷
در همین حال طبق اعلام رسمی منابع مطلع یک روز قبل یعنی ۲۹ ژانویه جمال مبارک، فرزند حسنی مبارک مصر را با ۱۰۰ چمدان به مقصد لندن ترک کرد. جمال مبارک ۴۸ ساله که گزینه جانشینی پدرش بود، توسط یک هواپیمای اختصاصی از قاهره به لندن پرواز کرد و همسر و دخترش او را همراهی در این سفر همراهی کردند.
پرواز ناگهانی او توسط سایت عربی «اخبار العرب» متعلق به امریکا گزارش داده شد.
همزمان با انتشار خبر فرار فرزند حسنی مبارک به لندن پایتخت انگلیس مردم مصر با حضور در خیابانها با نیروهای امنیتی درگیر شدند و در همین درگیری بالغ بر ۸۶۰ نفر از معترضین دستگیر شدند.۱۸ با افزایش درگیریها و اعتراضات در قلب مصر، توئیتر در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ توسط دولت مصر فیلتر شد، دولت مصر معتقد بود که مخالفین از طریق شبکهٔ اجتماعی توئیتر دست به هماهنگی‌های بیشتر می‌زنند.۱۹۲۰ هنوز یک روز از فیلتر شدن توئیتر نگذشته بود که دولت مصر اینترنت سراسری در مصر را قطع کرد.۲۱
با گسترش دامنهٔ اعتراضات حسنی مبارک دولت را برکنار و عمر سلیمان را در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۱۱ رسماً به عنوان نخست وزیر جدید مصر منصوب کرد، عمر سلیمان تا قبل از آن رئیس دستگاه امنیتی در مصر بود.۲۲۲۳
اعلام نفرت معترضين مصر از عمر سليمان
عمر سلیمان طبق اسناد ویکی لیکس, سه سند عمده از وی یافت می‌شود که به دیدار محرمانهٔ وی با دریاسالار مایک مولن رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا برمی‌گردد. عمر سلیمان در آن ملاقات گفت هدفش مقابله با رادیکالیسم در نوار غزه، ایران و سودان است. طبق اسناد ویکی لیکس جمال مبارک و اطرافیانش به دنبال کاستن از نفوذ و قدرت افرادی چون عمر سلیمان و طنطاوی بوده‌اند تا انتقال قدرت از پدر به پسر با سهولت انجام پذیرد.۲۴
در همین روز در شهر دیگر مصر یعنی اسکندریه معترضین توانستند شهر را در اختیار بگیرند. در این روز ساختمان استانداری توسط معترضین به آتش کشیده‌شد و پلیس از این شهر عقب‌نشینی کرد.۲۵
برپایی نماز توسط معترضین در خیابانها
پس از ادامهٔ بحران و عدم توانایی دولت در کنترل مخالفین با گسترش تظاهرات‌ها و حضور مردم خشمگین در تمام نقاط شهرهای مصر سفارت اسرائیل در مصر اقدام به خارج نمودن دیپلمات‌های خود در مصر با هواپیمای اختصاصی نمود. در واقع سفارت اسرائیل اولین و آخرین سفارتخانه‌ای بود که دیپلمات‌های خود را از مصر خارج می‌کرد.
شورای عالی نظامی مصر دربیانیه‌ای تأکید کرد که مصر همهٔ معاهدات بین‌المللی این کشور، و در صدر آنها، پیمان صلح با اسرائیل را محترم می‌شمارد.۲۶۲۷ اما در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۱ پس از آنکه دولت امنیتی مصر بر سر کار آمد با تشدید ناآرامی‌ها و تظاهرات خیابانی مردم مصر علیه دولت این کشور بسیاری از مراکز مهم دولتی و خصوصی از جمله بانک‌ها و سازمان بورس قاهره تعطیل اعلام‌شدند. فدراسیون فوتبال مصر نیز برای جلوگیری از هرگونه بهره‌برداری از تجمعات در استادیوم‌ها و با توجه به غیبت بسیاری از مربیان و بازیکنان لیگ فوتبال این کشور را تعطیل اعلام‌کرد.۲۸
سرانجام پس از روزها کشمکش و خونریزی در تاریخ ۱ فوریه ۲۰۱۱ ارتش مصر رسماً اعلام بی‌طرفی نمود. ارتش مصر رسماً اعلام نمود که خواسته‌های مردم مصر را که از یک هفتهٔ پیش در خیابان‌های این کشور علیه دولت تظاهرات می‌کنند، قانونی می‌داند. به باور بسیاری از تحلیلگران این امر در واقع مقدمات سقوط حسنی مبارک دیکتاتور مصر تلقی می‌شده‌است چون ارتش مصر آخرین سنگر مقاومت حسنی مبارک بوده‌است.۲۹
در شامگاه چهارشنبه (به وقت محلی) و در تاریخ ۲ فوریهٔ ۲۰۱۱ باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا در پیامی به مردم مصر رسماً اعلام نمود که انقلاب در مصر را باور کرده‌است و در گفتگویی تلفنی با حسنی مبارک خواستار عدم شرکت وی در انتخابات آتی حکومت شده‌است، لازم به ذکر است که حسنی‌مبارک در آخرین پیام ویدیویی خود خاطرنشان کرده‌بود که با وجود فشارهای داخلی و خارجی از قدرت کنار نخواهد رفت و فقط قول خواهد داد که در انتخابات آیندهٔ مصر شرکت نداشته‌باشد. در این زمینه فرستاده‌ای ویژه از جانب ریاست جمهوری امریکا به مصر فرستاده شد که حسنی مبارک را متقاعد کند که شرکت وی و فرزندش جمال مبارک در انتخابات آتی مصر به صلاح نخواهد بود.۳۰ در همین تماس تلفنی اوباما از حسنی مبارک خواسته‌است که نسبت به برخورد با معترضین محتاط‌تر عمل نموده و از برخوردهای خشن پرهیز نماید. دولت ایالات متحدهٔ امریکا کمک‌های جدید به دولت مصر را مشروط به نحوهٔ برخورد دولت مصر با مردم قرار داده بود۳۱
در همین حال گروه اخوان المسلمین که یکی از قوی‌ترین و جدی‌ترین گروه مخالف دولت حسنی مبارک محسوب می‌شد در پیامی ارتباط خود با دولت حسنی مبارک برای مذاکره را رد کرد و طرحی را برای آیندهٔ مصر و درگیریها اعلام‌نمود.
محمد بدیع رهبر گروه اخوان‌المسلمین نظام کنونی مصر را برای ادارهٔ این کشور غیرقانونی و فاقد مشروعیت دانست و گفت که اخوان‌المسلمین همهٔ اقداماتی را که مبارک از آغاز انتفاضه مردم در ۲۵ فوریه گذشته تاکنون اتخاذ کرده‌است، ردمی‌کند. در بیانیه رهبر اخوان‌المسلمین مصر آمده‌بود که هدف طرح ۶ مرحله‌ای پیشنهادی برای تحقق آزادیها، زندگی مسالمت‌آمیز و دموکراتیک و ساخت آینده‌ای روشن برای همهٔ ملت مصر است.
محمد بدیع اولین مرحله این طرح را کناره‌گیری مبارک از قدرت و انحلال دو مجلس مشورتی و خلق مصر اعلام کرده و در مرحله دوم پیشنهاد کرده‌است که رییس دادگاه عالی قانون اساسی جایگزین وی شده و امور کشور را بدست گیرد. مرحله سوم طرح پیشنهادی رهبر اخوان‌المسلمین می‌افزاید که می‌بایست حالت فوق‌العاده لغو شود، فرمان عفو عمومی صادر شود و همهٔ زندانیانی که به دلیل بیان نظرات و مواضع سیاسی خود بازداشت شده‌اند، آزاد گردند. محمد بدیع، تشکیل دولت وحدت ملی انتقالی و برگزاری انتخابات پارلمانی آزاد و شفاف تحت نظارت دستگاه قضایی برای تحقق ارادهٔ ملت را چهارمین و پنجمین مرحلهٔ طرح خود اعلام‌کرد. رهبر گروه اخوان‌المسلمین در ششمین مرحلهٔ طرح خود که پارلمان برآمده از رای ملت، تعدیلات لازم را در قانون اساسی صورت دهد تا زمینهٔ برگزاری آزاد و فراگیر انتخابات ریاست جمهوری با رای مستقیم مردم مصر فراهم شود.نیازمند منبع
در ۴ فوریهٔ سال ۲۰۱۱ و پس از موج سرکوبها توسط حسنی مبارک کمیتهٔ انقلاب ملی مصر تشکیل شد. عضو کمیتهٔ اصلی انقلاب ملی مصر اعلام‌کرد که این کمیته پس از رایزنی‌های طولانی و با هدف حمایت از جوانان مصری و اقدامات قانونی آنها برای مقابله با عوامل نظام مبارک تشکیل شده‌است.۳۲
علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران طی سخنانی در نماز جمعه‌ای که در تاریخ چهارم فوریه ۲۰۱۱ در شهر تهران بر‌گزار شد، انقلاب مصر را اسلامی و نشأت گرفته از انقلاب اسلامی ایران دانست. یکی از سایت‌های منتسب به اخوان المسلمین ضمن انتقاد از اظهارات علی خامنه‌ای نظر وی را رد کرده و گفت "انقلاب مصر یک انقلاب مردمی است نه انقلاب اسلامی. قیام مردم مصر قیام در برابر استبداد و بی عدالتی‌است و مردم در آن از هر قشر و با هر مذهبی حضوردارند."۳۳ کمال الحلباوی از اعضاء ارشد این گروه نیز درپاسخ به سؤال مجری شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی در مورد همین اظهارات هر چند از علی خامنه‌ای و تمام کسانی که از انقلاب مصر حمایت می‌کنند تشکر نموده و برای وی از لقب امام استفاده نمود اما اظهار داشت که شرایط مصر با ایران متفاوت است و در مصر احزاب زیادی فعالیت می‌کنند... و مردم بعد از رفتن مبارک خودشان حکومت آینده را انتخاب خواهند کرد، اگر دولت اسلامی را بخواهند که امیدوارم این طور باشد این خواستهٔ مردم است اما اگر نوع دیگری از دولت را بخواهند نمی توان اسلام را به زور به آنها تحمیل کرد.۳۴
در تاریخ ۵ فوریه و با استعفای حسنی مبارک از حزب حاکم اعضا و بدنهٔ حزب حاکم نیز از این حزب استعفا دادند. گفتنی است حسنی مبارک باز هم از کناره‌گرفتن از قدرت سر باز زد.۳۵
مردم مصر روز سه شنبه (۱۹ بهمن-۸ فوریه) سال ۲۰۱۱-۱۳۸۹ برای پانزدهمین روز متوالی با برگزاری تظاهراتی گسترده کناره‌گیری حسنی مبارک رئیس جمهور این کشور از قدرت را خواستار شدند. همچنین هزاران نفر از مردم مصر در خیابان رامسس تجمع کرده و خواستار انحلال پارلمان شدند. در همین حال مبارک به منظور مقابله با گسترش اعتراض‌های مردمی، تشکیل کمیته‌ای برای ایجاد اصلاحات در قانون اساسی این کشور را تصویب کردو از افزایش ۱۵ درصدی در حقوق کارمندان و بازنشستگان مصر خبر داد. اما معترضان در واکنش به این تصمیم، این افزایش حقوق را دیر و میزان آن را کم خواندند.۳۶
یک روز پس از اعتصاب معترضین در برابر پارلمان مصر، پارلمان مصر بدلیل بیم از اشغال آن توسط معترضین به دستور نیروهای امنیتی خالی شد.۳۷ معترضین در ژانویه و فوریه ۲۰۱۱ که محمد البرادعی نمایندهٔ اپوزیسیون در میان آنها بود، به تحصن خود در میدان التحریر ادامه دادند.۳۸
سرانجام پس از روزها کشمکش و اعتراضات خیابانی و اعتصاب، حسنی مبارک به همراه همسر خود مصر را از فرودگاه «الماضه» به سمت محلی نامعلوم ترک کردند. به گزارش خبرگزاری بی بی سی، مبارک در روز جمعه ۲۲ بهمن سال ۸۹ مصادف با ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ مصر را به محل نامعلومی ترک کرد. بسیاری این روز را روز پیروزی انقلاب مصر قلمداد می‌کنند.۳۹ پس از استعفای حسنی مبارک و فرار وی اداره امور مصر به ارتش واگذار شد و ارتش در بیانیه‌ای مفصل اعلام نمود که این شورا جایگزین دولت مشروع مورد نظر ملت مصر، نیست. لازم به ذکر است که مسئولیت این شورا بر عهدهٔ وزیر دفاع مصر، محمد حسین طنطاوی قرار گرفت.۴۰۴۱ دولت آمریکا نیز در جریان اعتراضات مصر خواهان توقف خشونت علیه معترضان مصری شده‌بود.۴۲ روزنامه واشنگتن‌پست با تحلیلی گسترده از آیندهٔ روابط آمریکا و مصر پس از دولت حسنی مبارک در گزارشی مفصل با طرح این موضوع اعلام داشت که کارشناسان بر این باورند، در صورت برگزاری انتخابات آزاد در مصر، «اخوان المسلمین» قدرت را در این کشور به دست خواهند گرفت و مخالف برخی از سیاستهای دولت اسرائیل خواهد بود، هر چند اخوان‌المسلمین مصر اعلام کرد که به پیمان صلح با اسرائیل پایبند می‌باشد.۴۳ همچنین در ادامهٔ این گزارش مفصل اضافه می‌شود که قطعاً دولت ایالات متحدهٔامریکا بدون سیستم اطلاعاتی مصر در جمع آوری اخبار از گروه‌های بنیادگرای اسلامی در منطقه به مشکل برخواهد خورد.۴۴
در نهایت حسنی مبارک و وزیر کشور وی حبیب العدلی به دلیل عدم توقف کشتارها در طی ۶ روز اول اعتراضات مصر در سال ۲۰۱۱، به حبس ابد محکوم شدند۴۵ و جانشین وی –محمد مرسی- بعنوان اولین رئیس جمهور بر آمدهٔ مصر از انتخابات دموکراتیک، در برابر قضات دادگاه عالی قانون اساسی سوگند یاد کرد.۴۶
اقتصاد مصر در خلال اعتراضات
اعتراضات سراسری ۲۰۱۱ مصر در شرایطی اتفاق افتاد که ۴۰٪ مردم مصر دارای درآمدی کمتر از ۲ دلار در روز هستند و آخرین آمار، نرخ تورم در این کشور را ۱۳٪ اعلام می‌کند. شکاف طبقاتی در مصر در آستانه بحران‌های این کشور بسیار بیشتر از حالت استاندارد جهانی می‌باشد. پمپ بنزین‌ها، فروشگاه‌ها و بانک‌ها در اعتراضات گسترده مصر به کلی تعطیل و غیر فعال هستند و حرکت اقتصاد مصر با این احوال به کلی متوقف شده‌است.نیازمند منبع علاوه بر بانک‌ها، بازار سهام نیز در ۱ فوریه ۲۰۱۱ در مصر تعطیل بود.۴۷ اعتراضات خیابانی در مصر و توقف چرخه صنعت گردشگری در این کشور، روزی ۵۰۰ میلیون یورو به اقتصاد مصر ضرر زده است.
محدودیت‌های رسانه‌ای
حکومت مصر در برخورد با اعتراضات به قطع پوشش تلفن همراه در میدان التحریر در روز ۲۵ ژانویه و فیلترینگ وب‌سایت‌های مخالفان روی آورد. این شیوه را پیشتر ایران در جریان اعتراضات پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ و تونس در قیام تونس (۲۰۱۰–۲۰۱۱) آزموده بودند.۴۸ در روزهای پنجشنبه ۲۷ و جمعه ۲۸ ژانویه نیز اینترنت، تلفن همراه و پیام کوتاه قطع شد.۴۹
تغییر در دولت
حسنی مبارک در اواخر شب جمعه ۲۸ ژانویه در نخستین سخنرانی تلویزیونی خود از زمان شروع تظاهرات به مردم وعده داد برای اصلاحات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، مانند افزایش دمکراسی و آزادی‌های شهروندی و حل مشکل بیکاری تلاش کند. او همچنین از دولت احمد نظیف، نخست‌وزیر این کشور خواست استعفا دهد و از تشکیل دولت جدید خبر داد. حسنی مبارک همچنین از عمل‌کرد نیروهای امنیتی در برخورد با مخالفان دفاع کرد.۵۰۵۱ انحلال دولت صبح روز بعد به طور رسمی اعلام شد.
حسنی مبارک پس از منحل کردن کابینه، ژنرال عمر سلیمان، رئیس سازمان اطلاعات مصر را به عنوان معاون خود و احمد محمد شفیق، وزیر هوانوردی را به عنوان نخست‌وزیر منصوب کرد. این برای نخستین بار در طول حکومت ۳۰ ساله مبارک است که وی معاونی را برای خود انتخاب می‌کند.نیازمند منبع براساس قانون اساسی مصر در صورت استعفاء یا فوت رییس جمهور، وظایف وی را جانشین او بر عهده خواهد گرفت.۵۲۵۳
عمل‌کرد سرویس تحقیقات امنیت کشور در طول ۳۰ سال زمام‌داری حسنی مبارک، از جمله عوامل قیام عمومی بود.۵۴۵۵
بازتاب بین‌المللی
نوشتار اصلی: بازتاب جهانی انقلاب ۲۰۱۱ مصر
در خلال رخدادهای سیاسی مصر و اعتراضات سراسری در مصر که از ۲۵ ژانویه آغاز گردید، به استثناء چند کشور خاورمیانه، اکثر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی از جنبش آزادیخواهی در مصر حمایت کردند و خواهان برابری، آزادی بیان و قلم و رفع معضلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در مصر شدند. در طول این اعتراضات بیشتر کشورها خواهان حذف هر نوع خشونت از طرف مقامات مصری بر معترضین مصری شدند.
محاکمه مبارک
حسنی مبارک در قفس اتهامی
در تاریخ ۲ اوت ۲۰۱۱ حسنی مـبارک رئیس‌جمهور برکنار شده مصر به همراه پسرانش علاء مبارک و جمال مبارک و حبیب العادلی وزیر پیشین کشور مصر و ۶ نفر از افسران ارشد پلیس، در دادگاه جنایی قاهره حاضر شد تا تفهیم اتهام شوند. به نوشته روزنامه مصری الیوم السابع، علاء و جمال مبارک پسران رئیس‌جمهور سابق مصر روز گذشته در ساعت ۴ بامداد به منظور حضور در دادگاه جنایی قاهره به قضاوت احمد رفعت از زندان مزرعه طره با خودروهای ضدگلوله و تحت تدابیر شدید امنیتی به مقر آکادمی پلیس انتقال داده شدند. در همین حال و در خارج از فضای دادگاه، درگیری‌هایی نیز میان طرفداران و مخالفان مبارک درگرفت که به زد و خورد و زخمی شدن ۵۳ نفر منجر شد. در ساعت ۵ و ۸ دقیقه بامداد هواپیمای حامل حسنی مبارک از فرودگاه بین‌المللی شرم‌الشیخ در فرودگاه نظامی الماظه به زمین نشست و پس از آن با هلی‌کوپتری به آکادمی پلیس انتقال داده شد و در ساعت ۹ صبح هلی‌کوپتر به زمین نشست و مبارک با آمبولانسی به دادگاه انتقال داده شد. در همین حال، متهمان به‌ترتیب حبیب العادلی، احمد محمد رمزی، عدلی فاید، حسن محمد عبدالرحمن، اسماعیل الشاعر، اسامه المراسی، عمرالفرماوی، علاء مبارک، جمال مبارک و پس از همه آنها حسنی مبارک درازکشیده بر تخت بیمارستان در هوشیاری کامل، در قفس اتهامی حاضر شدند. در پایان خواندن اتهامات توسط قاضی دادگاه، همه متهمان اتهامات مطرح شده را رد کردند. احمد رفعت قاضی دادگاه پیش از پایان جلسه اعلام کرد که جلسه بعدی محاکمه مبارک در ۱۵ اوت بر‌گزار خواهد شد و وی تا آن زمان در بیمارستان آکادمی پلیس باقی خواهد ماند. حسنی مبارک رئیس‌جمهور سابق مصر در ۱۱ فوریه و در پی پیروزی انقلاب مردم از قدرت کناره گرفت و از زمان صدور حکم بازداشت، وی برای انجام تحقیقات در ماه آوریل، در بیمارستان شرم‌الشیخ به سر می‌برد.۵۶
سومین جلسه دادگاه حسنی مبارک در تاریخ ۵ سپتامبر ۲۰۱۱ بر‌گزار گردید. دادگاه او در حالی در ساختمان آکادمی پلیس در قاهره بر‌گزار شد که ده وکیل کویتی که برای دفاع از حسنی مبارک خود را به قاهره رسانده بودند، اجازه ورود به دادگاه را پیدا نکردند. بررسی رفتار نیروهای پلیس در روزهای انقلاب مصر، یکی از محورهای اصلی در دادگاه مبارک بود. در دادگاه علاوه بر حسنی مبارک، پسرانش علاء و جمال مبارک و وزیر داخلی‌اش حبیب العادلی به همراه ۶ نفر از معاونان سابق بلندپایه وزارت داخلی حضور داشتند. سومین دادگاه محاکمه مبارک که ساعت یک بعدازظهر به وقت محلی تشکیل شده بود با حضور سه تن از شاهدانی که در هنگام اعتراضات مردم مصر در اتاق جنگ وزارت کشور حضور داشتند، ادامه یافت. این شاهدان برای اینکه از اظهارات ضد و نقیض خودداری کنند در اتاق‌های جداگانه حضور داشتند. همزمان با تشکیل جلسه دادگاه، در بیرون از آکادمی پلیس درگیری‌های نسبتاً شدیدی بین نیروهای مخالف حسنی مبارک به وجود آمد که در این درگیریها تعدادی و از جمله یک زن مجروح و تعدادی هم دستگیر شدند. همچنین در این دادگاه زمانی که برخی از وکلای حسنی مبارک عکس وی را در دادگاه بر روی دست گرفته بودند، واکنش برخی از حضار را به همراه داشت، به گونه‌ای که آنان نیز عکس‌های حسنی مبارک را در دادگاه به آتش کشاندند. البته هنگام بالا بردن عکس حسنی مبارک در دادگاه قاضی دادگاه مخالفتی با این کار انجام نداد. ۵۷
حکم دادگاه
سرانجام ۱۳ خرداد ۱۳۹۱ حسنی مبارک از اتهام‌های مالی تبرئه و برای کشتار تظاهرکنندگان به زندانی ابد محکوم شد. حبیب عادلی وزیر کشورش نیز به همین حکم محکوم شد.۵۸
این حکم اعتراض بسیاری از مردم را -که انتظار حکم اعدام برای مبارک داشتند- برانگیخت و درون۵۹ و بیرون۶۰ دادگاه مردم با هواداران مبارک درگیر شدند. اعتراض به قاهره محدود نبود و چندین شهر مصر را فراگرفت.۶۱
حمله به سفارت اسرائیل در قاهره در ۹ سپتامبر ۲۰۱۱
به گزارش دویچه‌وله، جمعه شب به تاریخ ۹ سپتامبر ۲۰۱۱، صدها نفر از معترضان مصری در قاهره به سفارت اسرائیل حمله کردند و به پیرو آن سفیر اسرائیل از این کشور خارج شد. صدها نفر از تظاهرکنندگان مصری نخست با پتک و دیلم، دیوار دو و نیم متری در برابر سفارت اسرائیل در قاهره را فرو ریختند. سپس یکی از تظاهرکنندگان پرچم اسرائیل را پایین کشید و آن را به میان جمعیت پرتاب کرد. این در حالی است که نیروهای امنیتی در مصر در آغاز تظاهرات واکنشی از خود نشان ندادند، اما در ساعات پایانی شب و با وخیم‌تر شدن اوضاع، میان مردم معترض و نیروهای امنیتی درگیری‌های شدیدی به وجود آمد که در نتیجه آن سه نفر کشته و بیش از هزار نفر از معترضان زخمی شدند. تظاهرکنندگان همچنین به سوی ماموران پلیس سنگ پرتاب کردند و به یک پاسگاه پلیس در نزدیکی سفارت اسرائیل حمله کردند. پلیس برای مقابله با این حمله، گاز اشک‌آور شلیک کرد. این در حالی است که برخی از خبرگزاری‌ها از صدای شلیک گلوله نیز خبر داده‌اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، در ساعات پایانی جمعه شب، صدای گلوله در اطراف سفارت اسرائیل شنیده شد. اما هنوز معلوم نیست چه کسی تیراندازی کرده‌است. با این وجود در پایان، تظاهرکنندگان موفق شدند وارد بخشی از سفارت اسراییل شوند و هزاران سند را از پنجره‌ها به بیرون پرتاب کنند. سفیر رژیم اسرائیل، پس از تسخیر سفارتخانه به همراه خانواده و کارمندان سفارت به اسراییل بازگشته‌اند. تلویزیون دولتی مصر نیز پس از خروج سفیر اسراییل از مصر در گزارشی اعلام کرد که سفیر اسرائیل در مصر پیشتر با یکی از ژنرال‌های شورای نظامی حاکم بر مصر ملاقات کرده بود و سفیر اسراییل در این دیدار نگران و مضطرب به نظر می‌رسیده‌است. ۶۲
راهپیمایی جمعه ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱
مردم مصر روز جمعه ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ در تظاهراتی با عنوان جمعه بازپس‌گیری انقلاب، در میدان تحریر قاهره تجمع کردند. مهمترین دلیل خشم روزهای اخیر انقلابیون مصر، قانونی است که شورای نظامی این کشور برای انتخابات پارلمانی این کشور تصویب کرده‌است. قانونی که مجلس این کشور را در اختیار طرفداران حسنی مبارک قرار می‌دهد. ۶۳
راهپیمایی روز جمعه ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ روز باز پس گیری انقلاب
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از رسانه‌های مصر، تظاهرات کنندگان مصری در روز جمعه ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ در میدان التحریر در قاهره تجمع کردند. لغو قانون فوق العاده، تعدیل قانون انتخاباتی، اجرای قانون جلوگیری از فعالیت سیاسی بازماندگان حزب حاکم سابق تا ۱۰ سال آینده و تعیین جدول زمان بندی برای انتقال قدرت از شورای نظامی به یک حکومت غیر نظامی را خواستار شدند. لغو محاکمه‌های نظامی و احکام صادره در دوره‌های گذشته و ازسرگیری این محاکمه‌ها در دادگاه‌های غیر نظامی، پاکسازی وزارت کشور و وزارت اطلاع رسانی، تضمین استقلال دستگاه قضایی و پاکسازی آن، آزادی تاسیس سندیکاها و اتحادیه‌های مستقل و لغو قانون جرم دانستن اعتصابات از دیگر خواسته‌های مردم مصر است که در تظاهرات این روز بر آن پافشاری شد. بر اساس این گزارش، بسیاری از احزاب و نیروها و جنبش‌های سیاسی خواستار مشارکت در جمعه بازپس گیری انقلاب شده‌اند که مهمترین آنها جنبش ششم آوریل، کمیته هماهنگی گروه‌های مردمی، ائتلاف جوانان انقلاب، جنبش قبطی‌های بدون قید و بند، احزاب الوفد، الوسط، الغد الجدید، الکرامه، الناصری، العدل، جبهه دموکراتیک هستند. احزاب و گروههایی از جمله اخوان المسلمین، حزب آزادی و عدالت، جنبش سلفی، جماعت اسلامی، حزب مصریهای آزاده و حزب اتحاد مصری عربی اعلام کرده‌اند در تظاهرات جمعه ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ مشارکت نخواهند کرد.۶۴۶۵
انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۲
محمد مرسی
در انتخابات ریاست جمهوری مصر که در تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲ بر‌گزار گردید، محمد مرسی بر اساس آمار رسمی در رقابت با ژنرال احمد شفیق پیروز انتخابات گردید.۶۶ وی پنجمین رئیس جمهور مصر و نخستین رییس جمهور پس از انقلاب ۲۰۱۱ مصر بود.
کتاب در مورد انقلاب
کتاب از انقلاب مصر نویسنده سیاسی احمد غانم۶۷ .
برکناری محمد مرسی در ژوئیه ۲۰۱۳
یک سال پس از تحلیف محمد مرسی ، نخستین رئیس جمهور انقلاب ۲۰۱۱ مصر ، موج جدیدی از اعتراضات علیه دولت انقلابی شکل گرفت که نهایتاً در سوم ژوئیه ۲۰۱۳ طی کودتایی به سقوط دولت منجر گردید و ارتش عدلی منصور ، رئیس دادگاه قانون اساسی مصر را به عنوان رئیس جمهور موقت دولت انتقالی برای برگزاری انتخابات زودهنگام تعیین کرد
گاهشمار وقایع
کشور مصر
صحنه‌ای از تحصن مردم مصر در میدان التحریر
کاریکاتوری از بهار عربی
محمد البرادعی، پیش از ورود بعنوان یکی از چهره‌های شاخص در امور سیاسی مصر، درباره احتمال رخداد وقایعی مشابه با تونس، در مصر هشدار داد.۱۲
اولین جرقهٔ بیداری اسلامی درحقیقت در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۱ م. (۲۵ دی ۱۳۸۹ خ.) با تظاهرات شهروندان مصری در مقابل سفارت تونس که برای حمایت از انقلاب تونس بود آغاز شد. بسیاری از تحلیلگران تظاهرات فوق را اولین جرقهٔ انقلاب مصر قلمداد می‌کنند.۱۳ دو روز پس از این تظاهرات یک جوان مصری با نام عبده عبدالمنعم حماده جعفر خلیفه در اعتراض به بسته شدن رستوران خود و عدم توجه مسئولان به شکوائیه‌اش، در مقابل ساختمان مجلس شعب (مردم) این کشور دست به خودسوزی زد. این جوان مصری قبل از خودسوزی در مقابل مجلس شعارهایی نظیر «ای نیروهای امنیتی این کشور حق من درون مصر ضایع و پایمال شده‌است» سر داد.۱۴ با شعله‌ور شدن خشم مردم علیه نظام مصر کشورهای مختلف مواضع متفاوتی در مقابل این انقلاب گرفتند.
سرانجام در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ پس از فشار معترضان با حضور در تظاهرات‌های میلیونی در مصر، حسنی مبارک مجبور شد با اعلام حکومت نظامی در شهرهای قاهره، اسکندریه و سوئز به مقابله با تظاهرات‌ها برود.۱۵ در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ و در اوج دوره‌ای از آشوب، تعداد ۱۸ شی از اشیاء عتیقه از موزه مصر ربوده شدند.۱۶
حسنی مبارک با دستور مستقیم خود به تمامی نیروهای امنیتی کشور دستور شلیک گلوله به طرف تظاهرکنندگان را صادر نمود و نیروی هوایی را به حالت آماده باش درآورد. در همین روز دیوار صوتی در میدان تحریر قاهره توسط جنگنده‌های ارتش مصر شکسته شد.۱۷
در همین حال طبق اعلام رسمی منابع مطلع یک روز قبل یعنی ۲۹ ژانویه جمال مبارک، فرزند حسنی مبارک مصر را با ۱۰۰ چمدان به مقصد لندن ترک کرد. جمال مبارک ۴۸ ساله که گزینه جانشینی پدرش بود، توسط یک هواپیمای اختصاصی از قاهره به لندن پرواز کرد و همسر و دخترش او را همراهی در این سفر همراهی کردند.
پرواز ناگهانی او توسط سایت عربی «اخبار العرب» متعلق به امریکا گزارش داده شد.
همزمان با انتشار خبر فرار فرزند حسنی مبارک به لندن پایتخت انگلیس مردم مصر با حضور در خیابانها با نیروهای امنیتی درگیر شدند و در همین درگیری بالغ بر ۸۶۰ نفر از معترضین دستگیر شدند.۱۸ با افزایش درگیریها و اعتراضات در قلب مصر، توئیتر در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ توسط دولت مصر فیلتر شد، دولت مصر معتقد بود که مخالفین از طریق شبکهٔ اجتماعی توئیتر دست به هماهنگی‌های بیشتر می‌زنند.۱۹۲۰ هنوز یک روز از فیلتر شدن توئیتر نگذشته بود که دولت مصر اینترنت سراسری در مصر را قطع کرد.۲۱
با گسترش دامنهٔ اعتراضات حسنی مبارک دولت را برکنار و عمر سلیمان را در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۱۱ رسماً به عنوان نخست وزیر جدید مصر منصوب کرد، عمر سلیمان تا قبل از آن رئیس دستگاه امنیتی در مصر بود.۲۲۲۳
اعلام نفرت معترضين مصر از عمر سليمان
عمر سلیمان طبق اسناد ویکی لیکس, سه سند عمده از وی یافت می‌شود که به دیدار محرمانهٔ وی با دریاسالار مایک مولن رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا برمی‌گردد. عمر سلیمان در آن ملاقات گفت هدفش مقابله با رادیکالیسم در نوار غزه، ایران و سودان است. طبق اسناد ویکی لیکس جمال مبارک و اطرافیانش به دنبال کاستن از نفوذ و قدرت افرادی چون عمر سلیمان و طنطاوی بوده‌اند تا انتقال قدرت از پدر به پسر با سهولت انجام پذیرد.۲۴
در همین روز در شهر دیگر مصر یعنی اسکندریه معترضین توانستند شهر را در اختیار بگیرند. در این روز ساختمان استانداری توسط معترضین به آتش کشیده‌شد و پلیس از این شهر عقب‌نشینی کرد.۲۵
برپایی نماز توسط معترضین در خیابانها
پس از ادامهٔ بحران و عدم توانایی دولت در کنترل مخالفین با گسترش تظاهرات‌ها و حضور مردم خشمگین در تمام نقاط شهرهای مصر سفارت اسرائیل در مصر اقدام به خارج نمودن دیپلمات‌های خود در مصر با هواپیمای اختصاصی نمود. در واقع سفارت اسرائیل اولین و آخرین سفارتخانه‌ای بود که دیپلمات‌های خود را از مصر خارج می‌کرد.
شورای عالی نظامی مصر دربیانیه‌ای تأکید کرد که مصر همهٔ معاهدات بین‌المللی این کشور، و در صدر آنها، پیمان صلح با اسرائیل را محترم می‌شمارد.۲۶۲۷ اما در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۱ پس از آنکه دولت امنیتی مصر بر سر کار آمد با تشدید ناآرامی‌ها و تظاهرات خیابانی مردم مصر علیه دولت این کشور بسیاری از مراکز مهم دولتی و خصوصی از جمله بانک‌ها و سازمان بورس قاهره تعطیل اعلام‌شدند. فدراسیون فوتبال مصر نیز برای جلوگیری از هرگونه بهره‌برداری از تجمعات در استادیوم‌ها و با توجه به غیبت بسیاری از مربیان و بازیکنان لیگ فوتبال این کشور را تعطیل اعلام‌کرد.۲۸
سرانجام پس از روزها کشمکش و خونریزی در تاریخ ۱ فوریه ۲۰۱۱ ارتش مصر رسماً اعلام بی‌طرفی نمود. ارتش مصر رسماً اعلام نمود که خواسته‌های مردم مصر را که از یک هفتهٔ پیش در خیابان‌های این کشور علیه دولت تظاهرات می‌کنند، قانونی می‌داند. به باور بسیاری از تحلیلگران این امر در واقع مقدمات سقوط حسنی مبارک دیکتاتور مصر تلقی می‌شده‌است چون ارتش مصر آخرین سنگر مقاومت حسنی مبارک بوده‌است.۲۹
در شامگاه چهارشنبه (به وقت محلی) و در تاریخ ۲ فوریهٔ ۲۰۱۱ باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا در پیامی به مردم مصر رسماً اعلام نمود که انقلاب در مصر را باور کرده‌است و در گفتگویی تلفنی با حسنی مبارک خواستار عدم شرکت وی در انتخابات آتی حکومت شده‌است، لازم به ذکر است که حسنی‌مبارک در آخرین پیام ویدیویی خود خاطرنشان کرده‌بود که با وجود فشارهای داخلی و خارجی از قدرت کنار نخواهد رفت و فقط قول خواهد داد که در انتخابات آیندهٔ مصر شرکت نداشته‌باشد. در این زمینه فرستاده‌ای ویژه از جانب ریاست جمهوری امریکا به مصر فرستاده شد که حسنی مبارک را متقاعد کند که شرکت وی و فرزندش جمال مبارک در انتخابات آتی مصر به صلاح نخواهد بود.۳۰ در همین تماس تلفنی اوباما از حسنی مبارک خواسته‌است که نسبت به برخورد با معترضین محتاط‌تر عمل نموده و از برخوردهای خشن پرهیز نماید. دولت ایالات متحدهٔ امریکا کمک‌های جدید به دولت مصر را مشروط به نحوهٔ برخورد دولت مصر با مردم قرار داده بود۳۱
در همین حال گروه اخوان المسلمین که یکی از قوی‌ترین و جدی‌ترین گروه مخالف دولت حسنی مبارک محسوب می‌شد در پیامی ارتباط خود با دولت حسنی مبارک برای مذاکره را رد کرد و طرحی را برای آیندهٔ مصر و درگیریها اعلام‌نمود.
محمد بدیع رهبر گروه اخوان‌المسلمین نظام کنونی مصر را برای ادارهٔ این کشور غیرقانونی و فاقد مشروعیت دانست و گفت که اخوان‌المسلمین همهٔ اقداماتی را که مبارک از آغاز انتفاضه مردم در ۲۵ فوریه گذشته تاکنون اتخاذ کرده‌است، ردمی‌کند. در بیانیه رهبر اخوان‌المسلمین مصر آمده‌بود که هدف طرح ۶ مرحله‌ای پیشنهادی برای تحقق آزادیها، زندگی مسالمت‌آمیز و دموکراتیک و ساخت آینده‌ای روشن برای همهٔ ملت مصر است.
محمد بدیع اولین مرحله این طرح را کناره‌گیری مبارک از قدرت و انحلال دو مجلس مشورتی و خلق مصر اعلام کرده و در مرحله دوم پیشنهاد کرده‌است که رییس دادگاه عالی قانون اساسی جایگزین وی شده و امور کشور را بدست گیرد. مرحله سوم طرح پیشنهادی رهبر اخوان‌المسلمین می‌افزاید که می‌بایست حالت فوق‌العاده لغو شود، فرمان عفو عمومی صادر شود و همهٔ زندانیانی که به دلیل بیان نظرات و مواضع سیاسی خود بازداشت شده‌اند، آزاد گردند. محمد بدیع، تشکیل دولت وحدت ملی انتقالی و برگزاری انتخابات پارلمانی آزاد و شفاف تحت نظارت دستگاه قضایی برای تحقق ارادهٔ ملت را چهارمین و پنجمین مرحلهٔ طرح خود اعلام‌کرد. رهبر گروه اخوان‌المسلمین در ششمین مرحلهٔ طرح خود که پارلمان برآمده از رای ملت، تعدیلات لازم را در قانون اساسی صورت دهد تا زمینهٔ برگزاری آزاد و فراگیر انتخابات ریاست جمهوری با رای مستقیم مردم مصر فراهم شود.نیازمند منبع
در ۴ فوریهٔ سال ۲۰۱۱ و پس از موج سرکوبها توسط حسنی مبارک کمیتهٔ انقلاب ملی مصر تشکیل شد. عضو کمیتهٔ اصلی انقلاب ملی مصر اعلام‌کرد که این کمیته پس از رایزنی‌های طولانی و با هدف حمایت از جوانان مصری و اقدامات قانونی آنها برای مقابله با عوامل نظام مبارک تشکیل شده‌است.۳۲
علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران طی سخنانی در نماز جمعه‌ای که در تاریخ چهارم فوریه ۲۰۱۱ در شهر تهران بر‌گزار شد، انقلاب مصر را اسلامی و نشأت گرفته از انقلاب اسلامی ایران دانست. یکی از سایت‌های منتسب به اخوان المسلمین ضمن انتقاد از اظهارات علی خامنه‌ای نظر وی را رد کرده و گفت "انقلاب مصر یک انقلاب مردمی است نه انقلاب اسلامی. قیام مردم مصر قیام در برابر استبداد و بی عدالتی‌است و مردم در آن از هر قشر و با هر مذهبی حضوردارند."۳۳ کمال الحلباوی از اعضاء ارشد این گروه نیز درپاسخ به سؤال مجری شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی در مورد همین اظهارات هر چند از علی خامنه‌ای و تمام کسانی که از انقلاب مصر حمایت می‌کنند تشکر نموده و برای وی از لقب امام استفاده نمود اما اظهار داشت که شرایط مصر با ایران متفاوت است و در مصر احزاب زیادی فعالیت می‌کنند... و مردم بعد از رفتن مبارک خودشان حکومت آینده را انتخاب خواهند کرد، اگر دولت اسلامی را بخواهند که امیدوارم این طور باشد این خواستهٔ مردم است اما اگر نوع دیگری از دولت را بخواهند نمی توان اسلام را به زور به آنها تحمیل کرد.۳۴
در تاریخ ۵ فوریه و با استعفای حسنی مبارک از حزب حاکم اعضا و بدنهٔ حزب حاکم نیز از این حزب استعفا دادند. گفتنی است حسنی مبارک باز هم از کناره‌گرفتن از قدرت سر باز زد.۳۵
مردم مصر روز سه شنبه (۱۹ بهمن-۸ فوریه) سال ۲۰۱۱-۱۳۸۹ برای پانزدهمین روز متوالی با برگزاری تظاهراتی گسترده کناره‌گیری حسنی مبارک رئیس جمهور این کشور از قدرت را خواستار شدند. همچنین هزاران نفر از مردم مصر در خیابان رامسس تجمع کرده و خواستار انحلال پارلمان شدند. در همین حال مبارک به منظور مقابله با گسترش اعتراض‌های مردمی، تشکیل کمیته‌ای برای ایجاد اصلاحات در قانون اساسی این کشور را تصویب کردو از افزایش ۱۵ درصدی در حقوق کارمندان و بازنشستگان مصر خبر داد. اما معترضان در واکنش به این تصمیم، این افزایش حقوق را دیر و میزان آن را کم خواندند.۳۶
یک روز پس از اعتصاب معترضین در برابر پارلمان مصر، پارلمان مصر بدلیل بیم از اشغال آن توسط معترضین به دستور نیروهای امنیتی خالی شد.۳۷ معترضین در ژانویه و فوریه ۲۰۱۱ که محمد البرادعی نمایندهٔ اپوزیسیون در میان آنها بود، به تحصن خود در میدان التحریر ادامه دادند.۳۸
سرانجام پس از روزها کشمکش و اعتراضات خیابانی و اعتصاب، حسنی مبارک به همراه همسر خود مصر را از فرودگاه «الماضه» به سمت محلی نامعلوم ترک کردند. به گزارش خبرگزاری بی بی سی، مبارک در روز جمعه ۲۲ بهمن سال ۸۹ مصادف با ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ مصر را به محل نامعلومی ترک کرد. بسیاری این روز را روز پیروزی انقلاب مصر قلمداد می‌کنند.۳۹ پس از استعفای حسنی مبارک و فرار وی اداره امور مصر به ارتش واگذار شد و ارتش در بیانیه‌ای مفصل اعلام نمود که این شورا جایگزین دولت مشروع مورد نظر ملت مصر، نیست. لازم به ذکر است که مسئولیت این شورا بر عهدهٔ وزیر دفاع مصر، محمد حسین طنطاوی قرار گرفت.۴۰۴۱ دولت آمریکا نیز در جریان اعتراضات مصر خواهان توقف خشونت علیه معترضان مصری شده‌بود.۴۲ روزنامه واشنگتن‌پست با تحلیلی گسترده از آیندهٔ روابط آمریکا و مصر پس از دولت حسنی مبارک در گزارشی مفصل با طرح این موضوع اعلام داشت که کارشناسان بر این باورند، در صورت برگزاری انتخابات آزاد در مصر، «اخوان المسلمین» قدرت را در این کشور به دست خواهند گرفت و مخالف برخی از سیاستهای دولت اسرائیل خواهد بود، هر چند اخوان‌المسلمین مصر اعلام کرد که به پیمان صلح با اسرائیل پایبند می‌باشد.۴۳ همچنین در ادامهٔ این گزارش مفصل اضافه می‌شود که قطعاً دولت ایالات متحدهٔامریکا بدون سیستم اطلاعاتی مصر در جمع آوری اخبار از گروه‌های بنیادگرای اسلامی در منطقه به مشکل برخواهد خورد.۴۴
در نهایت حسنی مبارک و وزیر کشور وی حبیب العدلی به دلیل عدم توقف کشتارها در طی ۶ روز اول اعتراضات مصر در سال ۲۰۱۱، به حبس ابد محکوم شدند۴۵ و جانشین وی –محمد مرسی- بعنوان اولین رئیس جمهور بر آمدهٔ مصر از انتخابات دموکراتیک، در برابر قضات دادگاه عالی قانون اساسی سوگند یاد کرد.۴۶
اقتصاد مصر در خلال اعتراضات
اعتراضات سراسری ۲۰۱۱ مصر در شرایطی اتفاق افتاد که ۴۰٪ مردم مصر دارای درآمدی کمتر از ۲ دلار در روز هستند و آخرین آمار، نرخ تورم در این کشور را ۱۳٪ اعلام می‌کند. شکاف طبقاتی در مصر در آستانه بحران‌های این کشور بسیار بیشتر از حالت استاندارد جهانی می‌باشد. پمپ بنزین‌ها، فروشگاه‌ها و بانک‌ها در اعتراضات گسترده مصر به کلی تعطیل و غیر فعال هستند و حرکت اقتصاد مصر با این احوال به کلی متوقف شده‌است.نیازمند منبع علاوه بر بانک‌ها، بازار سهام نیز در ۱ فوریه ۲۰۱۱ در مصر تعطیل بود.۴۷ اعتراضات خیابانی در مصر و توقف چرخه صنعت گردشگری در این کشور، روزی ۵۰۰ میلیون یورو به اقتصاد مصر ضرر زده است.
محدودیت‌های رسانه‌ای
حکومت مصر در برخورد با اعتراضات به قطع پوشش تلفن همراه در میدان التحریر در روز ۲۵ ژانویه و فیلترینگ وب‌سایت‌های مخالفان روی آورد. این شیوه را پیشتر ایران در جریان اعتراضات پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ و تونس در قیام تونس (۲۰۱۰–۲۰۱۱) آزموده بودند.۴۸ در روزهای پنجشنبه ۲۷ و جمعه ۲۸ ژانویه نیز اینترنت، تلفن همراه و پیام کوتاه قطع شد.۴۹
تغییر در دولت
حسنی مبارک در اواخر شب جمعه ۲۸ ژانویه در نخستین سخنرانی تلویزیونی خود از زمان شروع تظاهرات به مردم وعده داد برای اصلاحات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، مانند افزایش دمکراسی و آزادی‌های شهروندی و حل مشکل بیکاری تلاش کند. او همچنین از دولت احمد نظیف، نخست‌وزیر این کشور خواست استعفا دهد و از تشکیل دولت جدید خبر داد. حسنی مبارک همچنین از عمل‌کرد نیروهای امنیتی در برخورد با مخالفان دفاع کرد.۵۰۵۱ انحلال دولت صبح روز بعد به طور رسمی اعلام شد.
حسنی مبارک پس از منحل کردن کابینه، ژنرال عمر سلیمان، رئیس سازمان اطلاعات مصر را به عنوان معاون خود و احمد محمد شفیق، وزیر هوانوردی را به عنوان نخست‌وزیر منصوب کرد. این برای نخستین بار در طول حکومت ۳۰ ساله مبارک است که وی معاونی را برای خود انتخاب می‌کند.نیازمند منبع براساس قانون اساسی مصر در صورت استعفاء یا فوت رییس جمهور، وظایف وی را جانشین او بر عهده خواهد گرفت.۵۲۵۳
عمل‌کرد سرویس تحقیقات امنیت کشور در طول ۳۰ سال زمام‌داری حسنی مبارک، از جمله عوامل قیام عمومی بود.۵۴۵۵
بازتاب بین‌المللی
نوشتار اصلی: بازتاب جهانی انقلاب ۲۰۱۱ مصر
در خلال رخدادهای سیاسی مصر و اعتراضات سراسری در مصر که از ۲۵ ژانویه آغاز گردید، به استثناء چند کشور خاورمیانه، اکثر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی از جنبش آزادیخواهی در مصر حمایت کردند و خواهان برابری، آزادی بیان و قلم و رفع معضلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در مصر شدند. در طول این اعتراضات بیشتر کشورها خواهان حذف هر نوع خشونت از طرف مقامات مصری بر معترضین مصری شدند.
محاکمه مبارک
حسنی مبارک در قفس اتهامی
در تاریخ ۲ اوت ۲۰۱۱ حسنی مـبارک رئیس‌جمهور برکنار شده مصر به همراه پسرانش علاء مبارک و جمال مبارک و حبیب العادلی وزیر پیشین کشور مصر و ۶ نفر از افسران ارشد پلیس، در دادگاه جنایی قاهره حاضر شد تا تفهیم اتهام شوند. به نوشته روزنامه مصری الیوم السابع، علاء و جمال مبارک پسران رئیس‌جمهور سابق مصر روز گذشته در ساعت ۴ بامداد به منظور حضور در دادگاه جنایی قاهره به قضاوت احمد رفعت از زندان مزرعه طره با خودروهای ضدگلوله و تحت تدابیر شدید امنیتی به مقر آکادمی پلیس انتقال داده شدند. در همین حال و در خارج از فضای دادگاه، درگیری‌هایی نیز میان طرفداران و مخالفان مبارک درگرفت که به زد و خورد و زخمی شدن ۵۳ نفر منجر شد. در ساعت ۵ و ۸ دقیقه بامداد هواپیمای حامل حسنی مبارک از فرودگاه بین‌المللی شرم‌الشیخ در فرودگاه نظامی الماظه به زمین نشست و پس از آن با هلی‌کوپتری به آکادمی پلیس انتقال داده شد و در ساعت ۹ صبح هلی‌کوپتر به زمین نشست و مبارک با آمبولانسی به دادگاه انتقال داده شد. در همین حال، متهمان به‌ترتیب حبیب العادلی، احمد محمد رمزی، عدلی فاید، حسن محمد عبدالرحمن، اسماعیل الشاعر، اسامه المراسی، عمرالفرماوی، علاء مبارک، جمال مبارک و پس از همه آنها حسنی مبارک درازکشیده بر تخت بیمارستان در هوشیاری کامل، در قفس اتهامی حاضر شدند. در پایان خواندن اتهامات توسط قاضی دادگاه، همه متهمان اتهامات مطرح شده را رد کردند. احمد رفعت قاضی دادگاه پیش از پایان جلسه اعلام کرد که جلسه بعدی محاکمه مبارک در ۱۵ اوت بر‌گزار خواهد شد و وی تا آن زمان در بیمارستان آکادمی پلیس باقی خواهد ماند. حسنی مبارک رئیس‌جمهور سابق مصر در ۱۱ فوریه و در پی پیروزی انقلاب مردم از قدرت کناره گرفت و از زمان صدور حکم بازداشت، وی برای انجام تحقیقات در ماه آوریل، در بیمارستان شرم‌الشیخ به سر می‌برد.۵۶
سومین جلسه دادگاه حسنی مبارک در تاریخ ۵ سپتامبر ۲۰۱۱ بر‌گزار گردید. دادگاه او در حالی در ساختمان آکادمی پلیس در قاهره بر‌گزار شد که ده وکیل کویتی که برای دفاع از حسنی مبارک خود را به قاهره رسانده بودند، اجازه ورود به دادگاه را پیدا نکردند. بررسی رفتار نیروهای پلیس در روزهای انقلاب مصر، یکی از محورهای اصلی در دادگاه مبارک بود. در دادگاه علاوه بر حسنی مبارک، پسرانش علاء و جمال مبارک و وزیر داخلی‌اش حبیب العادلی به همراه ۶ نفر از معاونان سابق بلندپایه وزارت داخلی حضور داشتند. سومین دادگاه محاکمه مبارک که ساعت یک بعدازظهر به وقت محلی تشکیل شده بود با حضور سه تن از شاهدانی که در هنگام اعتراضات مردم مصر در اتاق جنگ وزارت کشور حضور داشتند، ادامه یافت. این شاهدان برای اینکه از اظهارات ضد و نقیض خودداری کنند در اتاق‌های جداگانه حضور داشتند. همزمان با تشکیل جلسه دادگاه، در بیرون از آکادمی پلیس درگیری‌های نسبتاً شدیدی بین نیروهای مخالف حسنی مبارک به وجود آمد که در این درگیریها تعدادی و از جمله یک زن مجروح و تعدادی هم دستگیر شدند. همچنین در این دادگاه زمانی که برخی از وکلای حسنی مبارک عکس وی را در دادگاه بر روی دست گرفته بودند، واکنش برخی از حضار را به همراه داشت، به گونه‌ای که آنان نیز عکس‌های حسنی مبارک را در دادگاه به آتش کشاندند. البته هنگام بالا بردن عکس حسنی مبارک در دادگاه قاضی دادگاه مخالفتی با این کار انجام نداد. ۵۷
حکم دادگاه
سرانجام ۱۳ خرداد ۱۳۹۱ حسنی مبارک از اتهام‌های مالی تبرئه و برای کشتار تظاهرکنندگان به زندانی ابد محکوم شد. حبیب عادلی وزیر کشورش نیز به همین حکم محکوم شد.۵۸
این حکم اعتراض بسیاری از مردم را -که انتظار حکم اعدام برای مبارک داشتند- برانگیخت و درون۵۹ و بیرون۶۰ دادگاه مردم با هواداران مبارک درگیر شدند. اعتراض به قاهره محدود نبود و چندین شهر مصر را فراگرفت.۶۱
حمله به سفارت اسرائیل در قاهره در ۹ سپتامبر ۲۰۱۱
به گزارش دویچه‌وله، جمعه شب به تاریخ ۹ سپتامبر ۲۰۱۱، صدها نفر از معترضان مصری در قاهره به سفارت اسرائیل حمله کردند و به پیرو آن سفیر اسرائیل از این کشور خارج شد. صدها نفر از تظاهرکنندگان مصری نخست با پتک و دیلم، دیوار دو و نیم متری در برابر سفارت اسرائیل در قاهره را فرو ریختند. سپس یکی از تظاهرکنندگان پرچم اسرائیل را پایین کشید و آن را به میان جمعیت پرتاب کرد. این در حالی است که نیروهای امنیتی در مصر در آغاز تظاهرات واکنشی از خود نشان ندادند، اما در ساعات پایانی شب و با وخیم‌تر شدن اوضاع، میان مردم معترض و نیروهای امنیتی درگیری‌های شدیدی به وجود آمد که در نتیجه آن سه نفر کشته و بیش از هزار نفر از معترضان زخمی شدند. تظاهرکنندگان همچنین به سوی ماموران پلیس سنگ پرتاب کردند و به یک پاسگاه پلیس در نزدیکی سفارت اسرائیل حمله کردند. پلیس برای مقابله با این حمله، گاز اشک‌آور شلیک کرد. این در حالی است که برخی از خبرگزاری‌ها از صدای شلیک گلوله نیز خبر داده‌اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، در ساعات پایانی جمعه شب، صدای گلوله در اطراف سفارت اسرائیل شنیده شد. اما هنوز معلوم نیست چه کسی تیراندازی کرده‌است. با این وجود در پایان، تظاهرکنندگان موفق شدند وارد بخشی از سفارت اسراییل شوند و هزاران سند را از پنجره‌ها به بیرون پرتاب کنند. سفیر رژیم اسرائیل، پس از تسخیر سفارتخانه به همراه خانواده و کارمندان سفارت به اسراییل بازگشته‌اند. تلویزیون دولتی مصر نیز پس از خروج سفیر اسراییل از مصر در گزارشی اعلام کرد که سفیر اسرائیل در مصر پیشتر با یکی از ژنرال‌های شورای نظامی حاکم بر مصر ملاقات کرده بود و سفیر اسراییل در این دیدار نگران و مضطرب به نظر می‌رسیده‌است. ۶۲
راهپیمایی جمعه ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱
مردم مصر روز جمعه ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ در تظاهراتی با عنوان جمعه بازپس‌گیری انقلاب، در میدان تحریر قاهره تجمع کردند. مهمترین دلیل خشم روزهای اخیر انقلابیون مصر، قانونی است که شورای نظامی این کشور برای انتخابات پارلمانی این کشور تصویب کرده‌است. قانونی که مجلس این کشور را در اختیار طرفداران حسنی مبارک قرار می‌دهد. ۶۳
راهپیمایی روز جمعه ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ روز باز پس گیری انقلاب
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از رسانه‌های مصر، تظاهرات کنندگان مصری در روز جمعه ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ در میدان التحریر در قاهره تجمع کردند. لغو قانون فوق العاده، تعدیل قانون انتخاباتی، اجرای قانون جلوگیری از فعالیت سیاسی بازماندگان حزب حاکم سابق تا ۱۰ سال آینده و تعیین جدول زمان بندی برای انتقال قدرت از شورای نظامی به یک حکومت غیر نظامی را خواستار شدند. لغو محاکمه‌های نظامی و احکام صادره در دوره‌های گذشته و ازسرگیری این محاکمه‌ها در دادگاه‌های غیر نظامی، پاکسازی وزارت کشور و وزارت اطلاع رسانی، تضمین استقلال دستگاه قضایی و پاکسازی آن، آزادی تاسیس سندیکاها و اتحادیه‌های مستقل و لغو قانون جرم دانستن اعتصابات از دیگر خواسته‌های مردم مصر است که در تظاهرات این روز بر آن پافشاری شد. بر اساس این گزارش، بسیاری از احزاب و نیروها و جنبش‌های سیاسی خواستار مشارکت در جمعه بازپس گیری انقلاب شده‌اند که مهمترین آنها جنبش ششم آوریل، کمیته هماهنگی گروه‌های مردمی، ائتلاف جوانان انقلاب، جنبش قبطی‌های بدون قید و بند، احزاب الوفد، الوسط، الغد الجدید، الکرامه، الناصری، العدل، جبهه دموکراتیک هستند. احزاب و گروههایی از جمله اخوان المسلمین، حزب آزادی و عدالت، جنبش سلفی، جماعت اسلامی، حزب مصریهای آزاده و حزب اتحاد مصری عربی اعلام کرده‌اند در تظاهرات جمعه ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱ مشارکت نخواهند کرد.۶۴۶۵
انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۲
محمد مرسی
در انتخابات ریاست جمهوری مصر که در تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲ بر‌گزار گردید، محمد مرسی بر اساس آمار رسمی در رقابت با ژنرال احمد شفیق پیروز انتخابات گردید.۶۶ وی پنجمین رئیس جمهور مصر و نخستین رییس جمهور پس از انقلاب ۲۰۱۱ مصر بود.
کتاب در مورد انقلاب
کتاب از انقلاب مصر نویسنده سیاسی احمد غانم۶۷ .
برکناری محمد مرسی در ژوئیه ۲۰۱۳
یک سال پس از تحلیف محمد مرسی ، نخستین رئیس جمهور انقلاب ۲۰۱۱ مصر ، موج جدیدی از اعتراضات علیه دولت انقلابی شکل گرفت که نهایتاً در سوم ژوئیه ۲۰۱۳ طی کودتایی به سقوط دولت منجر گردید و ارتش عدلی منصور ، رئیس دادگاه قانون اساسی مصر را به عنوان رئیس جمهور موقت دولت انتقالی برای برگزاری انتخابات زودهنگام تعیین کرد